Tre trúc Việt tỏa ra thế giới

Từ việc khôi phục làng nghề

Đến làng Xuân Lai, người ta thấy những đống tre trúc lớn, nhỏ được xếp ở khắp nơi để phục vụ cho việc sản xuất của làng nghề. Trong các gia đình tiếng máy cưa, tiếng đục đẽo vang lên cả ngày lẫn đêm. Đặc biệt, vào dịp tết, làng nghề tre trúc Xuân Lai lại nhộn nhịp hẳn lên, hàng trăm gia đình trong làng tất bật chuẩn bị hàng giao cho khách.

Ông Lê Văn Doàn, Trưởng thôn Xuân Lai, chia sẻ, làng nghề tre trúc Xuân Lai đã có từ lâu đời. Ngày trước, người làng đóng bàn ghế, giường tre… đem đi bán ở khắp nơi.

Thế nhưng, đến những năm 1980, làng nghề dần bị mai một do không cạnh tranh nổi với các mặt hàng làm bằng nhựa và gỗ. Thêm vào đó, sản phẩm của làng đơn điệu, không có sức hấp dẫn  khách hàng. Sản xuất ngày càng giảm sút, nhiều gia đình đã tính đến chuyện bỏ nghề. Vào thời điểm đó, cả làng chỉ còn vài chục hộ bám trụ với nghề nhưng sản xuất chỉ ở quy mô nhỏ lẻ, làng nghề có nguy cơ bị biến mất.

Từ cuối những năm 1990, làng nghề dần được hồi phục, các gia đình trong làng bắt đầu trở lại với nghề làm tre trúc

Theo ông Lê Văn Doàn, yếu tố quan trọng giúp “hồi sinh” làng nghề là chính sách mở cửa nền kinh tế của Đảng và nhà nước. Việc nhà nước mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế với nhiều nước trên thế giới đã tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều công ty xuất khẩu tre trúc ở trong nước.

Bởi vậy, ngày càng có nhiều công ty tìm đến làng nghề tre trúc Xuân Lai để mua hàng. Bên cạnh đó, các du khách quốc tế khi đến tham quan làng nghề đã góp phần đưa sản phẩm tre trúc vươn ra thế giới.

Ông Lê Văn Doàn, Trưởng thôn Xuân Lai – Ảnh Chinhphu.vn

Ông Doàn cho biết, ở nhiều nơi khác cũng làm nghề tre trúc nhưng chỉ có làng Xuân Lai mới làm được các sản phẩm tre trúc hun khói. Đây chính là nét độc đáo của làng nghề. Khi tre được hun khói sẽ giúp cho các sản phẩm có mầu sắc đa dạng và tăng độ bền. Sau khi được hun khói, các sản phẩm tre trúc có mầu vàng hoặc mầu đen cánh gián, có thể sử  dụng được hàng chục năm mà không lo bị mối mọt.

Khi hun khói tre trúc, người thợ phải làm rất tỉ mỉ và cầu kỳ. Tre trúc được hun bằng  rơm nhưng khi hun tuyệt đối không được cho lửa bốc lên. Để hoàn thiện một mẻ hun các sản phẩm tre trúc, người thợ phải ở bên lò hun cả ngày lẫn đêm. Tùy vào màu sắc theo ý muốn của khách hàng mà thời gian hun kéo dài từ 5 – 7 ngày.

Bên cạnh các sản phẩm truyền thống như bàn ghế tre, giường tre… người dân làng nghề đã sáng tạo ra nhiều mẫu mã mới để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đặc biệt, một số gia đình đang phát triển mặt hàng tranh tre, đưa những hình ảnh của dòng tranh dân gian Đông Hồ lên nền tre trúc. Đây là những mặt hàng đang “hot”, được thị trường ưa chuộng, nhất là thị trường nước ngoài.

Từ chỗ chỉ có vài chục gia đình còn bám trụ với nghề trong thời  kì làng nghề bị mai một, đến nay làng nghề đã không ngừng phát triển với  hai hợp tác xã, một công ty tư nhân và hơn 70% số hộ trong làng làm nghề tre trúc, mỗi năm đem về cho làng gần 10 tỷ đồng. Hàng tre trúc được tiêu thụ ở khắp nơi trong nước và trên thế giới như châu Âu, Nhật Bản, Mỹ… trong đó hơn 60% sản phẩm của làng nghề được tiêu thụ ở nước ngoài. Đặc biệt, đã có một công ty của Australia trực tiếp mở cơ sở sản xuất hàng tre trúc ngay tại làng rồi xuất khẩu sang bán ở thị trường Australia  và nước khác.

“Nhờ có chính sách mở cửa nền kinh tế của nhà nước mà làng nghề Xuân Lai có điều kiện khôi phục và phát triển. Nhiều gia đình trong làng đã gắn bó với nghề tre trúc truyền thống, không ít người còn làm giàu từ nghề tre trúc”, ông Lê Văn Doàn tâm sự.

Đưa tre Việt ra thế giới

Cơ sở sản xuất tre trúc của anh Lê Văn Xuyên có tiếng của làng nghề. Anh cũng là một trong những người đầu tiên của làng đưa sản phẩm tre trúc ra thế giới.

Vừa thoăn thoắt làm việc, anh Xuyên vừa nói: “Gần Tết, đơn đặt hàng về nhiều nên mình phải làm cùng công nhân mới đủ hàng giao cho khách”.

Công nhân đang làm việc tại cơ sở của anh Lê Văn Xuyên – Ảnh Chinhphu.vn

Anh tâm sự, vào thời điểm làng nghề đi xuống, anh phải lên tận Cao Bằng và Bắc Cạn buôn bán tre kiếm sống, còn gia đình thì vật lộn với đồng ruộng, cuộc sống gặp nhiều khó khăn.

Đến cuối những năm 1990, anh Xuyên nhận thấy ngày càng nhiều công ty xuất khẩu tìm kiếm các mặt hàng tre trúc để xuất ra nước ngoài. Anh quyết định quay về quê tiếp tục theo nghề của ông cha.

Năm 1998, anh mở cơ sở chuyên sản xuất mây tre xuất khẩu ngay tại làng. Anh nghĩ, muốn bán được hàng phải thay đổi những mẫu mã đơn điệu trước kia của làng nghề. Vậy là, anh đến các công ty xuất khẩu để tham khảo những mẫu mã mà thị trường đang ưa chuộng. Đồng thời, anh cải tiến những sản phẩm hiện có của làng nghề theo ý kiến đóng góp của khách hàng. Đến nay, anh đã có khoảng 1.000 mẫu sản phẩm tre trúc. Thêm vào đó, anh còn lập một website riêng để giới thiệu sản phẩm. Nhờ vậy, khách hàng chủ động tìm đến cơ sở của anh đặt hàng ngày càng nhiều.

Anh Xuyên cho biết, hiện giờ anh đã có thể giao dịch hàng hóa trực tiếp với khách nước ngoài không cần phải qua công ty trung gian. Năm 2009, cơ sở của anh đạt tổng doanh thu hơn 800 triệu đồng, giải quyết việc làm cho 15 lao động. Trước năm 2008, hơn 90% sản phẩm tre trúc của anh được bán sang thị trường nước ngoài như Nhật Bản, Đức, Nga, Mỹ… Từ giữa năm 2009, khi nền kinh tế toàn cầu bắt đầu hồi phục, các khách hàng nước ngoài tiếp tục quay trở lại đặt hàng tại cơ sở của anh.

theo xuanlai.com